اشتغالزایی به کمک فناوری اطلاعات

با گذشت زمان و روند تحولات جهانی، فعالیتهای روزمره جوامع با ســـرعت غیرمنتظره ای در حـــال مکانیزه شدن هستند به گونه ای که در محیط کار و تجارت و منزل، آثار انقلاب ریزپردازنده ها به وضوح نمایان است.
- جهانی شدن: انقلاب فناوری اطلاعات کاهش هزینه های مخابراتی و ظهور پدیده اینترنت موجب ورود رایانه های پرقدرت شخصی به منازل و دفاتر کسب وکار افراد شد.

- تاثیر فناوری بر بازار کار: فناوری اطلاعات تشکیل شده است از علوم رایانه، ارتباط و شبکه سازی. امروزه کاربردهای متنوع وگسترده ای از این علم در محیط کار مطرح شده است ازجمله سیستم های خبر حرفه ای، پردازش تصویری، اتوماسیون، علم رباتها، فناوری سنسورها (SENSOR) و...تحول در فناوریهای نامبرده موجب ظهور صنایع ومشاغل جدیدی شده است که تا یک دهه پیش نامی از این مشاغل درمیان نبود. بنابراین، پدیده های جدیدتر رشد اقتصادی، تغییرات جمعیتی، جهانی شدن و نیز تحولات عظیم در فناوری اطلاعات و ارتباطات ازجمله عوامل اثرگذار بر وضعیت مشاغل بوده اند.

سخن گفتن از اثرات فناوری اطلاعات بر مجموعه مشاغل، کاری است دشوار زیرا این فناوری درعین اشتغالزایی، اشتغال زدا هم بوده است. به حکم دانش و تجربه، فناوری اطلاعات به عنوان یک کاتالیزور برای رشد اقتصادی و اشتغالزایی عمل می کند. هنگامی که فعالیتهای روزمره مکانیزه می شوند و بهره وری افزایش می یابد، هزینه های تولید و تحول کالا کاهش می یابند یعنی قیمت تمام شده کالا برای خریدار کاهش یافته و درنتیجه تقاضا برای خرید افزایش می یابد.

به مواردی از موقعیتهای تازه شغلی ایجاد شده که متاثر از رشد فناوری اطلاعات بوده اند اشاره می شود:

- متحرک ســازی: صنعت متحرک سازی رایانه ای تا پایان سال 2001، 35 میلیارد دلار از سهم بازار را به خود اختصاص داده بود. طراحی و توسعه سیستم های متحرک سازی رایانه ای به طور قابل توجهی هزینه تولید انیمیشن های ویدئویی، فیلم ها و CDهای پزشکی، فیلم های آموزشی مستندهای علمی، بازیها و آگهی های تجاری را کاهش داده است.

- انجام فعالیتهای کارگزینی: پردازش فیشهای حقوقی کارمندان و رسیدگی به دیگر آمار کارگزینی که مشخص و تکراری است. نیز در رده مشاغل از راه دور قرار گرفته است. برای مثال کمپانی نفتی کال تکس از مرکزی درشهر مانیل در پایتخت فلیپین فعالیتهای کارگزینی شعب خود را که در 5 کشور مختلف مستقر شده اند، اداره می کند.

- مدیریت اسناد پزشکی: خدماتی مانند اطلاعات پرونده بیماران و گزاشهای پزشکی ازطریق اینترنت به شرکتهای خدماتی در هند و فیلیپین ارسال شده و این اطلاعات در آنجا پس از سازماندهی لازم توسط نرم افزارهایی مانند ORGANIZER و تبدیل به قالبهای متنی (TEXT) به کشور سفارش دهنده منتقل می گردد. تنها در سالهای 99 تا 2000 نزدیک به 70 شرکت تازه در هند تاسیس شده تا به خدمات اسناد پزشکی از راه دور بپردازند.

- خدمات مهندسی: برخی از شرکتهای مهندسی غربی، اقدام به ایجاد مراکز طراحی در آسیا کرده و از خدمات مهندسی این منطقه بهره گرفته اند. برای مثال، کمپانی بزرگ بچتل (BECHTEL) با ایجاد یک مرکز طراحی شده در شهر بنگلور هند و استخدام 500 مهندس طراح، خدمات پشتیبانی فنی کمپانی فوق را در سطح جهانی تامین کرده است.

صاحبنظران بر این باورند که در ازای هر شغل جـــدیدی که در صنعت نرم افزار ایجاد می شود، حدود 75 موقعیت شغلی می تواند از طریق کاربرد فناوری اطلاعات در زمینه های دیگر پدید آید. چنانچه این پیش بینی درست باشد، طی 10 سال آینده، تنها از گذر مشاغل مرتبط با فناوری اطلاعات، 100 میلیون موقعیت شغلی جدید در جهان ایجاد خواهدشد.

- چشم انداز آینده: انجمن آینده شناسی جهان در نشست عمومی خود در سال 2000، طی گزارشی پیش بینی کرده تا سال 2010 مشاغل متعارف فعلی وارد صحنه چالش جدیدی شده و حرفه های ارزشمند به وجود خواهدآمد. برای مثال پژوهشگران و دانشمندان سرتاسر دنیا در سال 2010، با بهر ه گیری از فناوری اطلاعات، در گروههای بزرگ فعالیت کرده و علاقه مندان به یک موضوع تحقیقاتی خاص به راحتی با یکدیگر هماهنگ خواهدشد. گردهمایی مجازی آنها نه تنها از پژوهشهای تکراری در کشورهای مختلف خواهدکاست بلکه موجب پیشرفتهای سریع در دانش بشری می گردد.

- راهکارهایی برای ایران: بنابر اظهارنظر کارشناسان، در کشور ما تحول فناوری اطلاعات در ابتدای راه بوده و هنوز دوران طفولیت خود را سپری می کند. روشن است که در سالهای آینده، اجرای این فناوری از یکپارچگی و هماهنگی بیشتری برخوردار شده و اثرگذاری آن بر وضعیت اشتغال و ارتباط بین کشورهای توسعه یافته با کشورهای درحال توسعه به شدت خودنمایی خواهدکرد.

به باور کارشناسان ازجملــه کارهایی که می تواند برای کشورمان مفید و سودمند باشد عبارتند از:

1 - گسترش طرح ملی فناوری اطلاعات کشور؛
2 - به کارگیری تدابیر لازم به منظور مشارکت کلیه سازمانهای دولتی وخصوصی در اجرای این طرح؛
3 - ایجاد شورایی متشکل از سازمانهای گوناگون به منظورهدایت کشور برای گذر از مقطع کنونی و ورود به اقتصاد اطلاعات؛
4 - برنامه ریزی به منظور شناسایی ظرفیتها و استعدادهای داخلی متناسب با بازار جهانی فناوری اطلاعات وتلاش درجهت برخورداری از سهم مناسبی از این بازار.

علی مسعودی

[e-mail]

منابع:

1 - دکتر مهدی ثابت و مهندس شبنم تدین، مدیریت فناوری اطلاعات، انتشارات مرکز آموزش سازمان مدیریت وبرنامه ریزی کشور

2 - اینترنت